EEN REVOLUTIE VAN STEEN
De uitvinding van de lithografie ontketende in 1798 de tweede grote drukrevolutie na de boekdrukkunst en prentkunst in de Renaissance. Door het steendrukken werd de basis gelegd voor onze hedendaagse massa-beeldcultuur.
Dit eeuwenoude ambacht is bovendien nog steeds springlevend: de offsetdruk en zelfs de microchip waren er zonder deze uitvinding niet gekomen!
Wist je dat…?
In het Nederlands Steendrukmuseum is een heuse replica te vinden van de eerste pers van Alois Senefelder.
Alois Senefelder Uitvinder van de lithografie
Lithografie is een grafische techniek, waarbij een ontwerper tekent op een vlakke kalksteen en daarnaast gebruik wordt gemaakt van de afstotende werking tussen inkt, water en vet. De letterlijke betekenis van litho is ‘steen’. Lithografie wordt ook wel steendruk genoemd en is een vorm van vlakdruk.
De steendruktechniek werd in 1798 uitgevonden door Alois Senefelder. Deze Beierse graficus en toneelspeler was op zoek naar een manier om de door hem geschreven toneelstukken sneller, goedkoper en op grotere schaal te kunnen drukken. Hij ontdekte dat het drukken vanaf een steen heel goed mogelijk was, door gebruikmaking van de afstotende werking die water of vet heeft: inkt hechtte blijkbaar alleen op dat wat op het kalksteen getekend was.
Enkele decennia later, in 1837, vond met de ontdekking van de kleurendruktechniek de tweede revolutie in het drukprocedé plaats. Daarmee namen de mogelijkheden van de lithografie enorm toe.
De druktechniek maakte hele precieze tekeningen en illustraties mogelijk, zoals gedetailleerde atlassen, grafische kunst en sigarenbandjes (waarvan veel prachtige voorbeelden in het Nederlands Steendrukmuseum te bewonderen zijn). Hiermee werd de basis gelegd voor onze hedendaagse massa-beeldcultuur.
Het technologische tijdperk Offsetdruk en fotolithografie
Steendruk werd in de jaren zestig van de vorige eeuw vervangen door de meer rendabele en snellere offset-druktechniek. In de hedendaagse grafische industrie is offset nog steeds de belangrijkste druktechniek.
Het principe van lithografie op steen ontwikkelde zich in het technologisch tijdperk door tot fotolithografie, en stond daarmee aan de wieg van de productie van minuscule, elektronische chips zoals die in je computer en smartphone zitten.
Lithografie in de microchip
Microchips worden gemaakt door lagen van onderling verbonden patronen op te bouwen op een wafer: een siliciumschijf van 30 centimeter groot en 0.4 millimeter dik. Lithografiemachines kunnen hele kleine structuren tekenen op zo’n schijf. Deze machines zijn zeer nauwkeurig, snel en erg kostbaar. De nieuwste modellen kosten ruim 100 miljoen euro per stuk.
BEDRIJFSUITJE ORGANISEREN?
Neem contact op via tel. 040 204 98 41 of per e-mail info@steendrukmuseum.nl. Bereikbaarheid kantoor: dinsdag t/m vrijdag, 11:00-17:00 uur.
Van steen tot chip De oorsprong van ASML
In 1984 richtten de elektronicagigant Philips en de chipmachinefabrikant Advanced Semiconductor Materials International (ASMI) een nieuw bedrijf op in Eindhoven om lithografiesystemen te ontwikkelen voor de groeiende markt voor halfgeleiders. Het bedrijf kreeg de naam ASM Lithography (ASML).
De oorsprong van ASML, wereldwijd de meest innovatieve maker van hoogwaardige step-and-repeat machines voor het produceren van chips, is rechtstreeks terug te voeren tot de uitvinding van Senefelder in 1798. Het Nederlands Steendrukmuseum geeft een prachtig overzicht van 200 jaar lithografie.
Kom langs in ons museum en het atelier, en ontdek zelf de verbazingwekkende wereld van de lithografie!
PLAN JE BEZOEK
Duik in de wereld van lithografie in het Nederlands Steendrukmuseum! Plan je bezoek en reserveer alvast online je tickets.